Een tijdje geleden hield ik een korte vakantie in eigen land. Daarbij probeerde ik met mijn reisgezelschap wat te eten. Of gebruik te maken van de faciliteiten van het hotel. Helaas lukte dat niet. Want op Texel waren veel restaurants maar een paar dagen per week open. En om de bar te bedienen of de biljartzaal te runnen, lukte het hotel niet. De reden? "We kunnen niet meer aan personeel komen." Een bekend geluid, denk ik, want het is overal zo. Na Covid is er een schreeuwend tekort aan personeel en zeer veel vacatures. Zeker voor de avonduren. Of de weekenden. Mensen hebben wel wat anders te doen als voor een mager loon in de horeca te werken. Of in de zorg, op de IC of aan het bed. Of zelfs ook... als vrijwilliger altijd klaar te staan. Overal is verloop en tekort aan menskracht.
Ook in onze parochie merken wij de gevolgen van de lange Covid-tijd. Niet iedereen kan meer wat men vroeger kon. Door ziekte of ouderdom of overlijden, maar soms ook omdat men het wel goed vindt nu. Niet steeds van huis zijn. Men heeft andere 'persoonlijke waarden' ontdekt na de avondklok en de lockdown. Met als gevolg... ook bij de kerk voelbaar minder vrijwilligers en meer druk op de pastores en professionals.
Vrijwilligerswerk verandert ook door de tijd. Mensen willen niet de last van een taak alleen hoeven doen, want "dan kun je nooit meer weg". Logisch, mensen hebben het steeds drukker met van alles, en willen vrijheid. We zijn ook één grote parochie en het grote geheel betekent ook dat we meer samen moeten werken, in teamverband. Net als bij bedrijven of instellingen als de zorg, moeten personeel of vrijwilligers bij elkaar passen. Dat is best wel een puzzelstuk. Want bereidwilligheid is één, maar samenwerking met anderen is twee. Vrijwilligers zoeken en inzetten is maatwerk. Mensen die iets doen, moeten bij elkaar passen, positief zijn bij alle verschillen, en elkaars sterke en zwakke kanten dragen en verdragen.
Vergelijk het met de keuken van een goed restaurant. Daar moeten de chef en de sous-chef blind kunnen vertrouwen op de hele ploeg. Anders komt de saus te laat, of wordt de groente te gaar. En ook al moet er soms even krachtig worden aangestuurd, het team is zo sterk als de zwakste schakel.
In een parochie is het net zo, al roeien we vaak met de riemen die we hebben en geeft dat soms best spanningen. Maar pastores en kerkgangers moeten er op kunnen vertrouwen dat we samen waar kunnen maken wat de gelovigen mogen verwachten. Samen kunnen doen wat je belooft.
Wat betekent dit voor onze Lambertusparochie?
We zijn vol ambitie. We willen al onze kerken open houden en willen ook groeien, missionair zijn. We willen mensen welkom heten, voor doop, communie, huwelijk en gezin, tot en met hun uitvaart. Service van wieg tot graf, én ook nog gelovig stappen zetten, én de gebouwen en cultuur in stand houden. Maar... dat gaat niet (meer) zonder sterke teams van vrijwilligers en misschien ook wel professionals.
Wij zien dat het begint te knellen. Vrijwilligers worden steeds ouder en veel jongeren die tijd hebben en/of passen in bestaande teams, zijn er niet. Mensen zijn steeds veeleisender, parochianen gedragen zich vaak als mondige 'klanten' en kritiek wordt (zoals in de hele samenleving) vaak minder hoffelijk geuit. Tot frustratie van goedbedoelende vrijwilligers. Eigenlijk kan het zo niet, tenzij de teams worden versterkt. Ook om elkaar te kunnen beschermen tegen negativiteit en ontmoediging die het soms met zich meebrengt, elkaar positief houden dus. Het moet ons wel goed doen, een beetje bevredigend zijn.
Concreet...
- Wij willen heel graag groeien met ons familie- en gezinspastoraat. En daarbij ook uitnodigend zijn naar ouders van dopelingen en communicanten. En activiteiten voor tieners en jongeren. En catechese opzetten, zoals Alpha. Het missionair team heeft dan vele handen nodig, en ook mensen die echt tijd willen vrijmaken. Anders blijft het bij ideeën. Het werk voor gezinnen is voor een groot deel ook door gezinnen, we kunnen geen dienstwerk aanbieden zonder elkaar.
- Wij willen heel graag rond vieringen mensen terwille zijn. Maar bij het doopsel zijn de pastores zelf al koster en bij steeds meer diensten moeten de voorgangers van alles zelf in de gaten houden of doen. Dat kan, maar er moet niet te veel meer bij komen. Wat bijvoorbeeld niet (meer) kan, is bij uitvaarten of andere diensten de vraag: "kunnen we de avond van tevoren al dit en dat klaarzetten?" of "we willen repeteren zoveel uur van tevoren." Want dáár hebben we dan geen mensen voor, en kosters en vrijwilligers moeten al zo veel doen, wij kunnen niet van (vaak wat oudere) mensen verwachten dat ze er een dagtaak aan gaan hebben. Of ondergetekende als conciërge laten werken. Het kan ook te veel zijn.
- Wij willen de armen van onze stad te eten geven via Caritas0492. We willen mensen gastvrij ontvangen, liefst aan tafel nodigen. Nog los van de vragen rond coronamaatregelen, merken we dat de teams die koken, opdienen, afwassen en opruimen, echt versterking kunnen gebruiken. Nu doen een paar mensen heel veel en daar zijn we dankbaar voor, maar het moet ook niet te veel gaan worden. Want ook hier zijn het soms oudere mensen die heel veel doen.
- Wij willen optimaal bereikbaar zijn, maar ons kantoor is nog twee dagen per week geopend na het overlijden van onze vaste kracht. Meer dan die twee ochtenden zit er niet in, daar hebben we geen mensen voor. Daarom willen we ook af van het opgeven van misintenties bij de priester tot vlak voor de dienst. Het werkt niet meer, het legt te veel druk op de paar mensen die alles moeten doen en als het kantoor maar twee ochtenden open is, gaan losse misintenties en geld rondslingeren. Dat moeten we niet willen.
- Wij willen rond de Lambertuskerk heel graag de culturele waarde van gebouw en muziek met iedereen delen. Maar we kunnen niet meer alle verzoeken honoreren. Als mensen graag foto's willen maken, kan dat alleen als de kerk al open is. We kunnen geen koster laten opdraven om iemand een uur in de kerk te laten. Als mensen graag op het Robustelly-orgel willen spelen, of muziek maken, kan dat niet meer zoals voorheen. Organist Jan van de Laar is gepensioneerd, nog steeds gepassioneerd, maar hij staat niet meer de hele dag klaar voor 'klusjes' of deuren te openen en te sluiten. Voor concerten geldt hetzelfde: we zeggen nee tegen elk verzoek waar we geen 'personeel' voor hebben en (wijs geworden door ervaringen uit het verleden) lenen we ook niet meer de sleutels uit. Het is geen onwil, maar zonder een flink team van mensen die het beheer van een gebouw kan waarmaken, kan in de Lambertuskerk niet meer wat 10 jaar geleden nog wel kon.
Wij hopen en rekenen op ieders begrip voor deze situatie. Zoals ik op mijn vakantie ook begrip moest opbrengen voor de vele gesloten deuren van horeca en ontspanning. Nog los van de beperkingen die de nieuwe Covid-golf brengt, zullen we van elkaar moeten accepteren, dat er vaker 'nee' zal klinken dan ons lief is. We willen heel veel, maar het moet wel kunnen en anders dus niet.
Dit lange stuk wil ons bewust maken van wat er aan de hand is. Zonder verwijten, de realiteit onder ogen zien. Om begrip te kweken.
Maar ook positief?
Ja, uiteraard, als iemand bij het lezen van dit stuk denkt: ik zie de nood, en wil mij wél inzetten want ik heb de tijd en ik wil met anderen samen iets moois doen voor Kerk en samenleving... van harte welkom! We hebben u meer dan ooit nodig om het puzzelstuk van onze veelkleurige gemeenschap mee aan te leggen. Bent u, lezer, één van die handen?
Pastoor Seidel